Clovis I - JohnOoms.nl (2024)

ClovisofChlodovech
Geboren circa 466, overleden in 511.
Hij was de eerstekoning der Franken die alleFrankische stammenverenigde onder één heerser. Hij was ook de eerste katholieke koning die heerste overGallië(Frankrijk). Hij was de zoon vanChilderik I (Zie Merovingen nr. 2 ) enBasina. In 481, toen hij vijftien jaar oud was, volgde hij zijn vader op.

DeSalische Frankenwaren een van de twee Frankische stammen die het gebied ten westen van deNederrijnbezetten, met hun centrum in een gebied bekend alsToxandrië, tussen deMaasen deSchelde(in wat nu België en Nederland is). Clovis’ machtsbasis lag ten zuidwesten hiervan, in de buurt vanDoornikenKamerijk, langs de moderne grens tussen Frankrijk en België. Clovis veroverde de naburige Salisch Frankische koninkrijken en vestigde zichzelf als enige heerser van de Salische Franken voor zijn dood. De kleine kerk waarin hij werd gedoopt, heet nu hetklooster van Saint-Remien er staat een standbeeld van hem, tijdens zijn doop doorRemigius van Reims. Clovis en zijn vrouwClothildewerden begraven in de basiliek van de Heilige Apostelen in Parijs, op de plek waar later de kerk van Sint-Genevieve kwam te staan (rue Clovis, 5e arrondissem*nt). Na de sloop van deze kerk in 1807, is de tombe van Clovis overgebracht (in 1816) naar de abdijkerk vanSaint-Denis. Het is echter niet bekend waar zijn stoffelijke resten zijn, omdat deze nooit zijn teruggevonden. Een belangrijk deel van de nalatenschap van Clovis is dat hij in 486 de macht van de Romeinen verminderde door de Romeinse heerserSyagriuste verslaan in deSlag bij Soissons.

Clovis werd bekeerd tot hetkatholicismeop initiatief van zijn vrouw, Clothilde, eenBourgondischGotische prinses die, ondanks het arianisme dat haar aan het hof omringde, katholiek was. Hetarianismewas de voornaamste godsdienst onder deGotendie in die tijd over het grootste gedeelte van Gallië heersten. Clovis werd gedoopt in een kleine kerk die zich bevond op de plaats van, of naast deKathedraal van Reims, de kerk waar de meeste toekomstigeFranse koningengekroond zouden worden. Deze daad was van enorm belang in de latere geschiedenis van West- en Centraal-Europa in het algemeen, omdat Clovis zijn domein uitbreidde over bijna de hele oude Romeinse provincieGallië(ruwweg modern Frankrijk). Komende uit het huis vanMerovechwordt hij beschouwd als de stichter van deMerovingische dynastiedie heerste over de Franken voor de volgende twee eeuwen. Naar hem verwijst de naam van vele Franse koningen die later regeerden (CLOVIS – LOVIS –LOUIS; Chlodovech – Lodewijk – Ludwig).

Gallië was verder verdeeld in een Romeins restgebied onderSyagrius, rondomParijsenSoissons, het zuiden en zuidwesten, dat deel uitmaakte van het koninkrijk van deVisigoten, en zelfstandige koninkrijken van deAlemannenenBourgondiërsin het oosten enBretagnein het westen.

Door de dood van de Visigotische koningEurikwordt het machtsevenwicht in Gallië tijdelijk verstoord en heeft Clovis de mogelijkheid zijn macht uit te breiden. Hij weet de meeste andere Salische Franken en de Ripuarische Franken te verenigen en in 486 verslaat hij (mogelijk samen met de Alemannen)SyagriusbijSoissons. De Franken breiden hun gezag uit tot deLoireen noemen dit landNeustrië(nieuw land). Clovis en zijn luitenants werden in Reims, eens hoofdstad van de Romeinse provincie Belgica Secunda, toegejuicht als nieuwe bestuurders, volgens de heiligeRemigius, alsof het nieuw aangestelde Romeinse ambtenaren waren tijdens hunadventusin de hoofdstad^[1]. Clovis heeft nu duidelijk een leidende rol onder de Franken, maar is formeel nog gelijkwaardig aan de andere Frankische leiders, die ook delen van de nieuwe gebieden krijgen. De Franken heersen nu over een groot gebied met een nog min of meer intacte Gallo-Romeinse samenleving en economie (steden, kerk, onderwijs, geschoolde ambachtslieden) wat de basis vormt voor hun verdere expansie. Syagrius vlucht naar de Visigoten maar wordt in 487 uitgeleverd aan Clovis en ter dood gebracht.

Het verhaal van deVaas van Soissonsillustreert dat in deze tijd iedere vrije Frank nog de wil van de koning kon trotseren, als hij het recht aan zijn zijde had.

Na deze campagne keert Clovis zich tegen Chararik die hem niet tegenSyagriushad willen volgen. Hij ontneemt hem en zijn zoons hun macht en scheert hun lange haren en baarden af (teken van de koninklijke waardigheid). Als hij vervolgens een gerucht hoort dat ze tegen elkaar hebben gezegd dat ze gewoon moeten wachten tot hun haren weer aangroeien, laat hij ze alsnog vermoorden.

In 491 verslaat hij een leger van deThüringers, de oostelijke buren van de Franken, die daarna ook zijn gezag erkennen. In 493 trouwt Clovis met de Bourgondische prinses Clothilde. Zij iskatholiekterwijl hij nog de oudeGermaanse godenvereert. Clovis wordt nu algemeen als een belangrijk vorst erkend. Hij huwelijkt zijn zuster,Audofleda, uit aanTheoderik de Grote, koning van deOstrogoten. Zijn vrouw, Clothilde, probeert Clovis tot 496 tevergeefs tot het christelijk geloof te bekeren. Wel worden hun kinderen gedoopt, maar het feit dat deze gedoopte kinderen ziek worden en sterven, is voor Clovis een extra reden om zich niet te bekeren.

In496vallen de Alemannen de Ripuarische Franken aan. Hun koningSigebertroept de hulp in van de Salische Franken. Aan het kruispunt van de heerbanenBavay–Keulen, enStraatsburg–Keulen, komt het nabijTolbiac, nuZülpich, tot een treffen. In eerste instantie lijken de Alemannen de slag te winnen, maar uiteindelijk weten de Franken de overwinning te behalen.

Volgens de legende heeft Clovis op het dieptepunt van de slagWodanaangeroepen en om een overwinning gevraagd. Maar de Frankische verliezen bleven doorgaan. Toen dacht hij aan zijn christelijke echtgenote Clothilde, en zei hij het volgende: “God van mijn vrouw: als gij echt zo sterk zijt als mijn vrouw beweert, kom mij dan helpen en laat mij winnen. Dan zal ik mij tot het christendom bekeren.” Het tij keerde als bij donderslag. Hij heeft zijn gelofte gehouden en zou zich in496bekeerd hebben.

Zowel Edward James (in zijn standaardwerkThe Franks, Oxford: Blackwell, 1988) als Marinus Wes (in zijn inleiding tot de Historiën van Gregorius van Tours (vertaald door F.J.A.M. Meijer, Baarn: Ambo, 1994) argumenteren dat Clovis waarschijnlijk al in zijn kindertijd eenariaanwas en dus niet rechtstreeks vanuit het heidendom tot het katholicisme overging, zoals Gregorius dat graag voorstelde. Ook Clovis’ omgeving, en dus alle Frankische notabelen waren rond 500 zo goed als zeker oorspronkelijk arianen.

In 506 verslaat Clovis de Alemannen opnieuw, ditmaal bijStraatsburg. De Franken achtervolgen de Alemannen tot in het gebied van de Ostrogoten. De gebieden van de Alemannen in het westen van hun koninkrijk en het Rijnland (behalve de Elzas) worden door de Franken geannexeerd. Deze oorlog van Clovis lijkt bedoeld om het gevaar van de Alemannen in zijn rug weg te nemen, voor zijn oorlog tegen de Visigoten in het volgende jaar.

Clovis werd gedoopt op 25 december 496 door deheiligeRemigiusofwel in het Franssaint Remi. Zijn twee zusters,Audofledaen Lantechilde, en volgens Gregorius 3000 van zijn krijgers, volgden zijn voorbeeld. Dit aantal lijkt echter meer geïnspireerd door het BijbelboekHandelingen2:41, waar ook ongeveer drieduizend bekeerlingen genoemd worden. Een leger van bisschoppen en priesters zou hen allen hebben gedoopt. Een christen werd koning Clovis uit het geslacht van de Merovingers allerminst. Zijn wreedheid bleef onveranderd groot, iedereen die hij beschouwde als een potentiële belager van zijn macht, werd vermoord. En zijn opvolgers zouden wat dat betreft weinig voor hem onderdoen. De geschiedenis van de Merovingers werd een aaneenschakeling van moorden en wreedheden.

• Gundobad wordt koning van geheel Bourgondië maar moet in de praktijk een sterke invloed van Clovis accepteren
• Gundobad en Clovis sluiten een bondgenootschap
• de Visigoten krijgen Avignon

Nadat de Franken Syagrius hadden verslagen, werd het snel duidelijk dat zij de belangrijke rivalen van de Visigoten om de macht in Gallië zouden worden. Deze rivaliteit werd nog veel sterker na de bekering van Clovis waarna de katholieke onderdanen van de Visigoten regelmatig een beroep op hem deden. Al in 498 had Clovis een veldtocht ondernomen tegen de Visigoten die hem totBordeauxbracht maar uiteindelijk geen resultaten opleverde. Na de confrontatie over Bourgondië in 500 volgt een periode van toenadering. Er vindt een persoonlijke ontmoeting plaats tussen Clovis enAlarik IIen in 502 trouwt Clovis’ zoonTheuderikmet een dochter van Alarik.

In 507 maakt Clovis afspraken met keizerAnastasius Iom gezamenlijk de Goten aan te vallen. De keizer schenkt Clovis in dat verband een diadeem en een mantel. Clovis profileert zich in deze oorlog sterk als de verdediger van het katholieke geloof en de katholieke onderdanen van de ariaanse Visigoten. Hij versloeg samen met de Bourgondiërs, deAuvergnersen de Ripuarische Franken, de Visigoten in deslag van Vouillé(Voulan bij Poitiers) en doodde zelf hun koning Alarik II.^[6]Anastasius erkende zijn succes door hem tot ereconsul te benoemen. Hoewel de BourgondiërsNarbonnewisten te veroveren, en ook tot 511 bezet zouden houden, lukt het hen niet omSeptimaniëte veroveren door interventie van Theoderik van de Ostrogoten. Clovis overwinterde in Bordeaux. Hij veroverde in 508 samen met de BourgondiërsToulouseen krijgt de schat van de Visigoten in handen. Zijn zoon Theoderik bezet Auvergne. Afgezien van Septimanië hadden de Franken nu alle gebieden van de Visigoten in Gallië in handen.

Al in 486 had Clovis de Salische vorsten die hem niet hadden gesteund, geëlimineerd. Na zijn overwinning op de Visigoten in 508 begon hij een campagne om alle Frankische koningen en aanvoerders, die in theorie gelijkwaardig aan hem waren, uit de weg te ruimen en alleen koning van de Franken te worden – hoewel ze meer dan twintig jaar lang zijn trouwe bondgenoten waren geweest. De Salische koningenRagnachar, Ricchar enRignomer, die grote gebieden bestuurden in het westen van Frankrijk, werden verslagen en vermoord. Tijdens de oorlog tegen de Visigoten had ClovisCloderic, de kroonprins van de Ripuarische Franken, opgestookt om de macht te grijpen ten koste van zijn vader Sigebert de Lamme. Als Cloderic de raad van Clovis opvolgt en in 509 zijn vader vermoordt, laat Clovis (die voorwendt verontwaardigd te zijn) Cloderic op zijn beurt ter dood brengen (510) als straf voor zijn schandelijke misdaad. Clovis roept zich daarna ook tot koning van de Ripuarische Franken uit en is daarmee alleen koning van alle Franken.

In 508 geeft Clovis rijke giften aan het klooster van Saint-Martin inTours. Hij maakt Parijs tot hoofdstad en sticht daar de kerk van Petrus en Paulus (Saints-Apôtres). Dit is vrijwel zeker een nabootsing vanConstantijn de Grotedie inConstantinopelwas begraven in de kerk van de apostelen. Clovis en Clothilde zullen in deze kerk worden begraven. Omdat de heiligeGenevièveook in deze kerk wordt begraven, wordt de kerk later naar haar vernoemd. Op de plaats van deze kerk staat tegenwoordig hetPanthéon. In 511 roept Clovis de synode vanOrléansbijeen om de hechte band tussen kerk en staat te bevestigen. Bisschoppen zullen door een synode onder voorzitterschap van de koning worden benoemd, en ze zijn belastingplichtig. Clovis zendt een votiefkroon aan de paus.

Clovis laat een wetboek opstellen dat is gebaseerd op het Salische gewoonterecht maar introduceert daarin wel een systeem van hovelingen en kerkelijke en burgerlijke bestuurders (graven), in plaats van het oude adelsbegrip. Hij maakt in het wetboek een apart onderscheid voor de Gallo-Romeinse bevolking. Met zijn wetboek neemt Clovis definitief afscheid van het oud-Germaanse idee van koningschap en introduceert hij het middeleeuwse model.

Na zijn dood werd het Frankische Rijk, naar Salisch recht, verdeeld onder zijn mannelijke nakomelingen Theuderik I (Austrasië), Childebert I (Parijs), Chlodomer (Orléans) en Chlotarius I (Soissons).

• Theuderik, rond 485 geboren en was tussen 511 en 533 koning van Austrasië, het oostelijke deel van het Frankische rijk, dat grotendeels door zijn vader Clovis was veroverd.

Clovis was 2e gehuwd in 493 met Clothilde (480-545). Zij was een Bourgondische prinses. Zij was de dochter van Chilperik, koning van Bourgondië, die in 493 vermoord werd door haar oom koning Gundobad.
Kinderen uit dit huwelijk:

• Childebert I, regeerde in Parijs, waar hij verbleef, en de streek van Seine en Somme tot tegen Bretagne en het Kanaal, van 511 tot 558.
• Chlodomer, verkreeg bij de verdeling van Clovis’ rijk Orléans toegewezen.
• Chlotarius I(Volgt Merovingennr. 4)
• Clothilde, trouwde met de Visigotische koning Amalarik.

Clovis is een voorvader vanKarel de Grotevia Bilichilde van Keulen, dochter vanChlotarius I. De mannelijke lijn van zijn nakomelingen eindigt ten tijde vanKarel Martelen diens zoon Pepijn de Korte. Ook is bekend dat vrouwelijke nakomelingen van Clovis in het koningshuis van Kent zijn getrouwd en dat Clovis zodoende een van de voorouders van de Engelse koning Alfred de Groteis. Omdat diens dochters en kleindochters op hun beurt weer huwelijken in Frankrijk en Duitsland sloten, zijn Clovis’ nakomelingen in heel West- en Midden-Europa te vinden.